Kobiety będące w ciąży i doświadczające w związku ze swoim stanem stresu i związanych z nim negatywnych emocji, rozwijają w sobie pewne mechanizmy adaptacyjne, mające na celu ochronę zdrowia matki i rozwijającego się dziecka. Nie mniej jednak ze względu na dużą dynamikę zmian okres okołoporodowy sprzyja wystąpieniu zaburzeń emocjonalnych. Stres odczuwany przez kobietę w okresie okołoporodowym może mieć różne postaci – ostrą (wywołaną nagłą poważną zmianą życiową: narodziny dziecka, choroba dziecka, PANDEMIA) lub też przewlekłą, spowodowaną nużącą rutyną dnia codziennego, odizolowaniem, gdy kobieta opiekuje się dzieckiem w poczuciu osamotnienia czy boryka się z codziennymi problemami. Ciężarna lub młoda matka, pozostająca pod wpływem stresora, dokonuje oszacowania swoich rezerw odporności na trudne sytuacje. Rezerwy te to wszelkie zasoby psychiczne, fizyczne, materialne i społeczne, które kobieta ma do dyspozycji, by stawić czoła, czekającym ją wydarzeniom. Każda kobieta wie, w jaki sposób zazwyczaj reaguje na zmiany i stres. Jeśli w czasie ciąży czy po porodzie jej „nieradzenie sobie” wykracza poza to, co zna z doświadczenia, powinna poszukać pomocy. Wiadomo, że kobiety z neurotycznymi cechami osobowości, czyli nadwrażliwe, z pesymistycznym obrazem świata i siebie, lękowe, czy też perfekcjonistki są bardziej narażone na występowanie poporodowych zaburzeń nastroju. Bywa również tak, że kobieta zagubiona i w poczuciu lęku, jeśli ma niezbyt dobry kontakt z własnymi emocjami, może nie zauważać lub zaprzeczać, że przeżywa coś trudnego. Należy mieć na uwadze, że traumatyczne przeżycia ciężarnej wpływają na rozwój mózgu płodu, powodując hamowanie neurogenezy, atrofię neuronów hipokampa i kory przedczołowej, przerost jąder migdałowatych, zaburzenia w synapsach, zaburzenia plastyczności mózgu i wiele innych zmian. Silny, przewlekły stres podczas ciąży może być przyczyną poronienia, porodu przedwczesnego lub niskiej masy urodzeniowej dziecka. Zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym mogą spowodować także depresję, choroby psychiczne, różne choroby somatyczne i zaburzenia osobowości. Jeszcze raz warto podkreślić, że okres okołoporodowy jest takim etapem w życiu kobiety, w którym kilkakrotnie wzrasta ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych.  Dla lekarza i położnej, sprawujących opiekę nad ciężarną, trudny do zidentyfikowania może być moment, kiedy wahania nastroju, drażliwość, czy zaburzenia snu przekraczają granicę normy typowej dla tego okresu i należy baczniej obserwować ciężarną lub też zaproponować jej kontakt z psychologiem. Przyszłe mamy często doświadczają lęku lub napięcia, okresowo miewają obniżony nastrój i ma to na ogół charakter przemijający, ale bywa że nasilenie i częstotliwość opisanych objawów nasuwa podejrzenie choroby psychicznej. W przypadku pacjentek obciążonych dużą liczbą czynników ryzyka, wymagających szczególnej troski, współpraca multidyscyplinarna powinna być standardem.

Depresyjne zaburzenia nastroju związane z okresem popołogowym są brzemienne w skutkach nie tylko dla samej kobiety. Często ze względu na objawy choroby, kobieta nie jest zdolna wypełniać obowiązków wynikających z nowej roli i w pełni realizować się w macierzyństwie, ani też wystarczająco dobrze funkcjonować w dotychczasowych relacjach społecznych, przede wszystkim z partnerem i rodziną. Skutki wynikające z objawów choroby, jaką stanowi depresja poporodowa mogą być krótko- i długoterminowe, i dotyczyć relacji z partnerem, rodziną  oraz  natywnie wpływać na rozwój niemowląt i starszych dzieci . 

Działania profilaktyczne wobec kobiety w ciąży - rady dla osób prowadzących ciążę: 

• zbierz dokładny wywiad, ustal czynniki ryzyka (czasami należy przeznaczyć na to kilka kolejnych spotkań, aby uniknąć obcesowego wypytywania); 

• zachęcaj pacjentkę do opowiadania o poprzednich ciążach i porodach – jest to istotne źródło informacji przydatnych do oceny ryzyka pojawienia się zaburzeń psychicznych; 

• skontaktuj się (za zgodą pacjentki) z jej psychiatrą – jeżeli się leczy; 

• zaproponuj w razie wątpliwości konsultację psychiatryczną, doprowadź do niej i nawiąż kontakt z psychiatrą; 

• zachęcaj do korzystania z psychoterapii indywidualnej lub grupowej i innych niemedycznych form pomocy (grupy wsparcia dla kobiet w ciąży); 

• zadbaj o edukację przyszłej matki – poleć jej szkołę rodzenia, lub indywidualne konsultacje z położną.

Warto zwrócić uwagę na ostatni punkt –dotyczący edukacji przyszłej mamy. W dobie pandemii zaleca się aby edukacja przedporodowa „poszerzona była ” również o zagadnienia związane z wpływem zakażenia na rozwijające się dziecko, wpływem na potencjalne ryzyko wystąpienia wad u dziecka czy też patologii położniczych. Tematem wartym poruszenia będzie również karmienie piersią w przypadku podejrzenia lub zakażenia matki. Nie bez znaczenia dla przyszłych rodziców są zagadnienia prawne i informacje nt. zmieniających  się, często z dnia na dzień, rozporządzeń i rekomendacji dot. porodu w tym porodów rodzinnych. Chaos i brak wskazówek będą nasilały poczucie zagrożenia, lęku, niekompetencji i bezradności. Charakterystyczny dla pozostawania w stanie dystresu jest dysonans poznawczy. To, co wydawało się niemożliwe jeszcze przed tygodniem, staje się rzeczywistością, z którą kobieta/rodzina musi się zmierzyć, mimo że nigdy wcześniej nie znalazła się w podobnej sytuacji i nigdy nie była uczona określonego zachowania. Tak więc najpowszechniejszym sposobem na redukowanie negatywnych konsekwencji dystresu i zachowanie poczucia bezpieczeństwa jest dostęp do informacji. Jej wiarygodność ma tu kolosalne znaczenie. Dla wielu osób, miedzy innymi dla ciężarnych  wprowadzane ograniczenia i zakazy epidemiczne są niezrozumiałe. Nagła zmiana dotychczasowego trybu życia dla wielu staje się trudnością nie do pokonania i niektórzy chcą się temu przeciwstawić, łamiąc ograniczenia i zakazy (np. nakaz pozostawania w kwarantannie czy zachowywania zalecanej odległości od innych w celu ograniczania potencjalnej emisji wirusa). Z poczucia bezradności podejmują działania destrukcyjne, agresywne, ujawniają zachowania paniczne.